Sybren Singelsma: De takomst fan Fryslân

Skôging

De takomst fan Fryslân is dreech te foarsizzen, mar der binne in oantal dingen dêr ‘t wy rekken mei hâlde kinne. 

As earste is Fryslân in regio mei in rike skiednis en kulturele identiteit, en it is wierskynlik dat dit yn de takomst noch hieltyd in wichtich ûnderdiel wêze sil fan it libben yn Fryslân. It behâld en de beskerming fan de Fryske taal en kultuer sille nei alle gedachten weromkommen bliuwe as wichtige tema’s yn de takomst.

Fierder sil de ekonomy fan Fryslân nei alle gedachten groeien en feroarjen bliuwe, mei de ûntwikkeling fan nije bedriuwen en yndustryen dy ‘t bydrage kinne oan de wolfeart fan de regio. It toerisme sil ek wierskynlik in wichtige rol spyljen bliuwe, mei de prachtige natuer en it rike kulturele erfgoed fan Fryslân as oantreklike bestimmingen foar besikers út binnen – en bûtenlân.

Op it mêd fan ynfrastruktuer sil Fryslân nei alle gedachten ynvestearjen bliuwe yn de oanlis fan nije diken, spoarferbinings en oare foarsjennings om it libben foar de bewenners makliker te meitsjen en de regio better te ferbinen mei de rest fan it lân. Ta beslút sil de takomst fan Fryslân ek ôfhingje fan de wize wêrop ‘t de regio omgiet mei de útdagings fan de 21e iuw, lykas klimaatferoaring en duorsumens. 

Troch te wurkjen oan it behâld fan de natuerlike omjouwing en it oanpassen fan de wize wêrop ‘t wy enerzjy opwekke en ferbrûke, kin Fryslan in foarbyld wêze foar oare regio’s yn de wrâld. Yn it algemien kin de takomst fan Fryslân dus hiel wat ûnthjit wêze, as wy de rike kulturele erfenis en natuerlike skjintme fan de regio koesterje en gearwurkje oan in duorsume en wolfarrende takomst.

_______

Dat is in moai algemien stikje oer de takomst fan Fryslân, net troch my skreaun, mar troch de kompjûter. Ik stelde de titel as fraach en nei fiif sekonden begûn er it stikje te skriuwen. Yn tweintich sekonden wie it dien.

Dat is keunstmjittige yntelliginsje. Mei help fan it programma Artificial Intelligence Composer (https://chat.openai.com/chat) skriuwt de kompjûter stikjes, jout ried en oplossingen. Ofsjoen fan grammatikale flaters en beheinde styl is mei dit stikje neat mis. It is basearre op wat de kompjûter oan algemiene mieningen oer Fryslân fynt en der breidet er dan wat moais fan. Ik haw it noch oersette litten troch de Oersetter fan Frysker.nl, mar Artificial Intelligence Composer skriuwt ek daliks yn it Frysk.

It is om twa redenen fassinearjend. As taalhelp is it fantastysk en it jout oan dat lytse talen ek grutte baat hawwe kinne by de ûndersteuning troch keunstmjittige yntelliginsje. Elkenien dy’t him mei taal dwaande hâldt moat der gebrûk fan meitsje.

Ynhâldlik soe de boppesteande tekst passe kinne yn alle programma’s fan de politike partijen dy’t oan de kommende Steateferkiezingen meidogge. Dêr is absolút neat mis mei. Dat komt trochdat it programma alles oer in tema sammelet en dan op grûn fan statistyk it meast wierskynlike opskriuwt.

Mar dit stikje hat ek in polityk boadskip: it is de gemiddelde gedachte, it is de takomst dy’t we krije as it oan de trochsneed Fries leit. As we dat net goed fine, of wat mear of wat oars wolle as dit, moatte we it ferhaal sels skriuwe.

Drs. Sybren Singelsma is histoarikus. Hy hat wurke by it Komitee fan de Regio’s fan de Europeeske Uny.

---

Faaks ek nijsgjirrich

Sybren Singelsma: Gebrek oan macht lit Grinslân skodzje Pier Bergsma: Tytsjerksteradiel en it gevelfrysk Wurkje, wenje, wyn: wat moat wêr yn Fryslân? (ôflevering 1) Wurkje, wenje, wyn: wat moat wêr yn Fryslân? (ôflevering 2) Wurkje, wenje, wyn: wat moat wêr yn Fryslân? (ôflevering 3) Hekse swierbeladen stereotyp Halloween