Mei pensjoen? (sinteklaasferhaal)

Boarne foto: Wikimedia Commons/CrazyPhunk, CC BY-SA 3.0

Troch Sieger Bijsterveld

Septimber wie it, doe’t it my – ja, oars kin ik it net sizze – oanfleach.

Ik passe dy middeis tabbert en miter. Dat doch ik alle jierren bytiids, sadat de naaisters alle tiid hawwe om hjir en dêr in naadsje út te lizzen. De lêste jierren moat dat nochal ris, want yn ’e rêstige simmermoannen wol der noch wolris in kilootsje bykomme. Dit jier die ek wer bliken dat dat it gefal wie. En doe – ja, nochris, ik kin it net oars sizze – fleach it my oan.

Wer dy lange reis op in roastich frachtskip, wer op in sullige, âlde skimmel troch de stêd. Wer hantsjes jaan, bûge, domme taspraakjes oanhearre, ferfeelsume tv-optredens mei optein kraaiende presintators, dy’t mei oanstellerige stimkes harren bêst dogge om de bern derfan te oertsjûgjen dat se sûnder betingst yn my leauwe moatte. Wer de bernefreon wêze. Wer de de wize, âlde man úthingje. Wer glimkjend harkje nei weeswiete sinteklaasferskes.
Dêr kaam noch by dat Pyt net oeral mear wolkom is. Omdat er swart is… As dat gjin diskriminaasje is, wit ik it net mear!

It fleach my oan!
It hong my de kiel út.
Ik seach it net mear sitten.

Ik gie wol sitten.
Om nei te tinken.
En hiel tafallich lei op ’e grûn, rjocht foar myn fuotten, in Nederlânske krante.
“Voor de mensen in bepaalde beroepsgroepen valt het niet mee om tot hun zevenenzestigste te moeten doorwerken. Steeds nadrukkelijker worden de bezwaren kenbaar gemaakt.”

Ik lake smeulsk. Sânensechstich, dat wie ommers neat! Ik, ik, hie al santjinhûndert jier efter de rêch. En it gefaar wie net tinkbyldich dat de iene of de oare pauslike gearkomste der samar noch in pear hûndert jier boppe-op die. Ik moast der net oan tinke. Foar de tredde kear dy middei fleach it my oan.

Ik knyp der tuskenút, besleat ik. Dy man yn Fryslân, dy’t him myn grutste freon neamt – noch nea wat fan murken trouwens – dy moat my helpe. Wêr wenne er ek noch mar?

Ik moast it opsykje op ’e kompjûter. Aldergelokst wie Pyt net yn ’e buert, krige ik alteast gjin eigenwize opmerking oer myn ferjitlikens foar de fuotten smiten. Ja, dat is slim tsjintwurdich: Pyt makket der in sport fan om my sa faak as er mar kin op ’e fingers te tikjen fanwegen dingen dy’t ik ferkeard doch. Wier, sa no en dan soe ik him mei syn yrritante hâlden en dragen wol yn ’e waskmasine triuwe kinne. As hy wat ferkeard docht, dan heart er my dêr de oare moarns net oer, bin ik dan al lang wer fergetten.

Yn in omsjoch wie ik fan ’e middei de doar út. Taksy. Fleanfjild. Schiphol. Wer in taksy en doe stie ik yn Fryslân foar de doar fan in appartemintsgeboutsje. ’k Ha se wier wol grutter sjoen. Foel my eins wat ôf…
Ik belle oan, de doar gie iepen en ik waard deryn sleept. Ja, sleept!
Hoe’t ik it yn ’e plasse krige, biet de man my ta. Hiene se foarich jier grut gedonder – ekskús foar it ûnparlemintêre wurd – hân om de pipernuten dy’t fierstente betiid yn ’e winkel leine, en no stie ik dêr sels – ein septimber! – yn fol ornaat. Oft it my yn ’e biskoplike plasse slein wie?

Ik sei dat dat net it gefal wie, mar dat it my wol oanflein wie.
En wat dan wol?, woe de man witte.

Ik gean mei pensjoen, sei ik. Ik gean NO mei pensjoen, foardat de paus it yn ’e hillige plasse kriget om ex cathedra in útspraak te dwaan en my feroardielet ta nochris santjinhûndert jier Sinteklaas. Ik moat der dochs net oan tinke! It fljocht my oan. Ik… gean… mei… pensjoen, sei ik, mei de klam op elk wurd.

Jim hiene myn Fryske freon ris hearre moatten. It koe net, woe er ha. Al dy bern teloarstelle. It koe net.
Praat my net fan leave berntsjes, snaude ik. Dat stompsinnige flardeguod lit him troch eltsenien foar de kroade ride. As de buorman him ferklaait as Sinteklaas, dan tinke se dat ik it bin. Der rinne sa’n protte neimaaksinteklazen om dat de berntsjes wol oan harren trekken komme. Fan no ôf oan neamst my Niko, sei ik. En do moatst derfoar soargje dat ik gewoane klean krij. Moarn keapje iksels wol wat, mar foar jûn moatst my efkes helpe. Ik krige fan him in flodderige trainingsbroek, in nijenien, dat wol. Hat de frou foar him kocht, se hat argewaasje fan syn grouwe búk. Ik krige ek in T-shirt mei de tekst I ‘m an Alien. Soe dat in bybedoeling ha?

Ik nei de baaikeamer. Dêr haw ik der dochs in binde fan makke! It hier koart knipt, snor derôf, burd derôf. It wie in hiel wurk. De plôken hier haw ik rij troch de hiele baaikeamer struid. Leau mar dat myn freon letter fan ’e frou op ’e kop krige hat. Dy hat dochs in hekel oan smoarch gedoch! Ja, it moat sein wurde: hy hat in tige himmele frou, dy’t boppedat in sieraad is foar it filosofysk ynstelde húsfrouljusbestân. Mar se kin wol hiel ûnfilosofysk tekeargean. No, ik gun it him, hie er mar wat entûsjaster wêze moatten oer myn pensjoenplannen. Begûn er ek noch te jeuzeljen oer myn pensjoenfûns. Hy tocht dat der hielendal gjin pensjoenfûns foar sinteklazen bestie. Wêr’t ik eins fan libje woe.

Gjin noed, sei ik. Ik bin sântjinhûndert jier troch de tiid kommen, dat slagget no ek wol. Jit my mar ris in fikse buorrel yn en dan wol ik op bêd. Kaam er fansels opdraven mei sa’n slop biskopswyntsje, spul dat ik jier út jier yn te drinken krige haw. In echte, stevige buorrel wol ik ha, joech ik te witten.
Suchtsjend foldie er oan myn winsk.

Doe gie ik op bêd.
Hy net.

Withoelang hat er yn ’e baaikeamer dwaande west. Deabenaud fansels foar wat de frou fan de troep sizze soe. Ik siet nearne oer yn noed, seach no al út nei de dei fan moarn: gjin earbiedweardich gedoch mear, gewoan efkes yn ’e koarte broek foar in farsk broadsje nei de bakker.

Spitigernôch ferrûn it in dei lettter allegear hiel oars. Moarns ier en betiid stie Pyt foar de doar. Hy hie wol tocht dat ik nei Fryslân tein wie en doarde de reis wol oan, omdat se yn Fryslân noch net sa it grau op him hawwe. Hy skrok sa doe’t er my seach dat alle kleur út syn gesicht weiluts en hy derút kaam te sjen as in bleekskeet nei in winter sûnder sinnebank.

Hoe’t er my fûn hie, frege ik him. Domme fraach fansels. Hy wist fan myn leafde foar Fryslân en boppedat die bliken dat it adres fan myn freon noch op it kompjûterskerm stien hie.
Nikolaas, hoe moat dit no, jammere Pyt.

Ik bin Ni-ko, sei ik, mei in hiele protte klam. NI-KO! En ik sil mei pensjoen.

Ik bin wurch, sei Pyt. Ik ha de hiele nacht riden en fier boppe de maksimumfaasje. Ik tink dus dat ik it net goed begryp… Mei pensjoen? Der is gjin pensjoenfûns foar sinteklazen.
Myn sabeare Fryske freon siet driftich en hiel yrritant te knikken.

Dan gean ik mei pensjoen sûnder pensjoen, sei ik.
Wy ha gjin jild, sei Pyt. Us hiele kaptaal…
Myn kaptaal dus, ferbettere ik him.

It hiele kaptaal, sei Pyt, sit yn de kado’s. Gjin eurosint mear op ‘e bank en ús sponsors binne traach fan beteljen. Noch neat krige fan de Holding foar Kleanferhier, gjin eurosint fan de Lanlike Feriening fan Boartersguodfabrikanten, neat en neat fan de sinteklazehyndermaneezje. En gean sa mar troch.

Ik stiek ôfwarrend de hân omheech. Foarich jier, sei ik mei in glimke, hat in tige rike dame har hiele fermogen oan ús fermakke. Dêr kinne wy royaal fan libje.
Pyt liet de holle yn ’e hannen rêste en stammere wat ûnfersteanberens.

Net prate mei de hân foar de mûle, sei ik strang.
It kaptaal fan de dame op jierren ha ik yn oandielen Ajax belein, sei Pyt sunich.
Ferkeapje! sei ik beret.
Se binne neat mear wurdich, suchte Pyt.

Ja, en doe wist ik it ek net mear. In grutte, hiel grutte moedeleazens kaam oer my. De pensjoengedachte wie ynienen sa moai net mear…
Ik wol nei hûs, sei ik lyts.
Dat is goed, sei Pyt. Hy helle myn tabbert fan ’e kapstôk en hold my dy foar.

As in duveltsje út in doaske skeat de Fryske freon op ús ôf. Net yn ’e tabbert de dyk op, sei er. Sinteklaas yn septimber, dat bestiet net.
Hy helle in grutte, swarte jiskepûde en dêr giene myn goede klean yn.
Pyt wol tefreden, ik djip teloarsteld, stapten we ta de doar út.
Us freon swaaide ús nei.

Krekt soene wy fuortride, op nei Spanje, doe’t er op ús auto ôfstoarme.
Hoe… hoe… hoe…, hime er.
Earst djip sykhelje, rêstich útazemje en dan prate, sei ik, al wer hielendal yn myn rol.
Hoe moat dat mei jo burd, jo snor? Dy groeie grif net sa gau wer oan.
Ik glimke. Wêr’t gewoane minsken har ek al drok om meitsje. Ik nim in prúk, in oanplakte snor en in falsk burd, sei ik.
En… en… as de bern dêroan lûke? Wat dan?, woe de ûnnoazele Fries witte.
Ik glimke noch mar ris wer. Dat sille se wol litte, sei ik. Fierstente riskant dat se dat by de iennige echte Sinteklaas dogge. Want do witst, brave freon, tusken alle falske is der mar ien echte. En dy echte, dat bin ik!
Gelokkich, sei Pyt, do dochst wer eigenwiis. Hy joech in enoarme stjit gas en hast op twa tsjillen fleagen we fan it parkearplak ôf.

Ik woe jim dit yn alle earlikheid efkes fertelle, bêste minsken, omdat it my muoit, dat fan myn plannen.

Sinteklaas mei pensjoen?
Nee!

As it my wer oanfljocht, dan sil ik tinke oan dizze dei yn septimber en tsjin mysels sizze: Nee, Sinteklaas kin net mei pensjoen.
Nea!

En it is net yn it foarste plak it jild dêr’t it net om kin. Doe’t ik neist Pyt yn ’e auto siet, stie it my ynienen helder foar de geast: ik kin net mei pensjoen om de bern…